Alkoholizm to uzależnienie zdrowotne, które powstaje przez wieloletni nawyk nadmiernego spożywania alkoholu. Rozwojowi uzależnienia sprzyjają czynniki genetyczne, społeczne i predyspozycje psychiczne. Pacjent, który trwa w uzależnieniu, jest narażony na rozwój wielu chorób, w tym raka wątroby. Postępujące uzależnienie powoduje również pogorszenie zdrowia psychicznego. Wielu alkoholików narzeka na utrudniony kontakt społeczny, co także odbija się na ich zdrowiu.
Uzależnienie od alkoholu nieraz bywa problemem pierwotnym, ale znacznie częściej to problem wtórny w stosunku do wcześniej występujących problemów na tle psychicznym i zaburzeń typu nerwicowe, osobowości, depresyjne, psychotyczne, ADHD czy choroba afektywna dwubiegunowa. Te wymienione zespoły kliniczne mogą także być konsekwencją nadmiernego spożywania alkoholu.
Jak widać, uzależnienie od alkoholu jest problemem złożonym, dlatego walka z nim wymaga wielu kompleksowych, etapowych i indywidualnych metod medycznych – zarówno farmakologicznych, jak i psychoterapeutycznych.
Motywacja do podjęcia leczenia. Terapia leczenia uzależnień.
Jednym z powszechnych problemów wśród alkoholików jest trudność z przyznaniem się do uzależnienia – zarówno przed sobą, jak i innymi. Wynika to z działania psychologicznych mechanizmów uzależnienia, które uniemożliwiają ocenę swojego problemu w sposób realny. W początkowej fazie namawiania alkoholika, aby podjął się leczenia, pojawiają się mechanizmy obronne, takie jak:
- zaprzeczanie problemowi,
- minimalizowanie,
- racjonalizowanie,
- obwinianie innych za swoje picie,
- podawanie intelektualnych powodów związanych z koniecznością picia alkoholu
Z drugiej strony jednak pojawia się myślenie, czy aby na pewno to nie nadmierne picie alkoholu było problemem. W takim okresie bliskim alkoholika zaleca się wykorzystać jego ambiwalencję i zwiększyć motywację do podjęcia się terapii alkoholowej.
Etapy leczenia uzależnienia od alkoholu
ETAP 1 – DIAGNOSTYCZNY – KONSULTACJE Z LEKARZEM PSYCHIATRĄ I SPECJALISTĄ TERAPII UZALEŻNIEŃ:
- nawiązanie kontaktu,
- rozpoznanie problemu,
- deklaracja gotowości do zmiany swojego życia przez pacjenta – ograniczenie picia lub podjęcie się abstynencji,
- diagnoza uzależnienia i ewentualnych współistniejących zaburzeń na tle psychicznym,
- jeśli potrzebne: badanie psychologiczne, które ma na celu określenie trudności w obszarze funkcji poznawczych pacjenta i jego osobowości.
- Planowanie działań terapeutycznych,
- Przedstawienie zaplanowanych działań terapeutycznych i wzmocnienie motywacji do zmian.
ETAP 2 – ETAP TERAPEUTYCZNY
Formy terapii:
- Psychoterapia indywidualna/grupowa/farmakoterapia/terapia par
Cele leczenia:
- stabilizacja abstynencji albo ograniczenie picia alkoholu w stopniu znacznym,
- ogólna poprawa zdrowia fizycznego i psychicznego pacjenta
- poprawa funkcjonowania psychospołecznego, schematów reakcji emocjonalnych, poznawczych i interpersonalnych, które mogą podtrzymywać uzależnienie.
Fazy terapii:
Etap wstępny:
- Psychoterapia i farmakoterapia mające na celu pracę nad możliwością regularnego wycofywania się z nadużywania alkoholu lub nad całkowitym jego odstawieniem,
- Wzmocnienie motywacji do dalszej terapii,
- Wzmocnienie umiejętności radzenia sobie z tzw. głodem alkoholowym oraz do wydłużania okresów, w których pacjent całkowicie nie pije alkoholu,
Etap podstawowy:
- Praca nad przyznaniem się do swojego uzależnienia, stawienie czoła problemowi alkoholowemu z akceptacją problemu zdrowotnego i pełnym uznaniem wynikających z tego ograniczeń,
- Zrozumienie swoich mechanizmów funkcjonowania w kontekście uzależnienia,
- Nabycie nowych umiejętności psychospołecznych, niezbędnych w radzeniu sobie z codziennym stresem, napięciami,
- Zmiana nałogowych zachowań,
- Próba rozwiązania problemów osobistych, wynikających z uzależnienia,
- Zmiana stylu życia na ten bardziej prozdrowotny (jak wdrożenie aktywności fizycznych)
- Leczenie ewentualnych zaburzeń współistniejących
Etap zaawansowany
- Kontynuacja pracy nad zrozumieniem samego siebie i swojego funkcjonowania na tle społecznym,
- Kontynuacja wzmacniania umiejętności życiowych oraz samoskuteczności,
- Poddanie analizie emocjonalnych problemów związanych z historią życia jeszcze sprzed rozwoju uzależnienia,
- Prace nad osobowością
Informacje dotyczące terapii uzależnień od alkoholu. Terapia uzależnień alkoholowych.
- Leczenie alkoholizmu może być prowadzone w formie ambulatoryjnej, oddziałów dziennych lub stacjonarnych.
- Leczenie docelowe może poprzedzać leczenie alkoholowego zespołu abstynencyjnego (odtrucie, detoks alkoholowy)
W czym pomaga detoks alkoholowy i dlaczego jest tak istotny w terapii uzależnień?
Odtrucie alkoholowe zapewnia:
- Diagnostykę różnych zespołów abstynencyjnych,
- Leczenie objawów abstynencyjnych (do których należą: wzmożona potliwość, drżenie ciała, niepokój, przyśpieszony rytm serca, bezsenność) i szkód powiązanych z nadużywaniem alkoholu (uszkodzenie trzustki, wątroby, błony śluzowej przewodu pokarmowego, biegunki, wymioty, zaburzenie wodno-elektrolitowe)
- Zabezpieczenie pacjenta przed rozwojem zespołu abstynencyjnego związanego z napadami drgawkowymi, które mogą stanowić zagrożenie życia,
- Zapobieganie nieodwracalnym, a niekiedy nawet śmiertelnym formom uszkodzenia układu nerwowego, takim jak centralna mielinoliza mostu czy encefalopatia Wernickego),
- Pomoc przy przechodzeniu przez nieprzyjemny etap zespołu abstynencyjnego poprzez łagodzenie jego objawów – może to być bardzo owocna motywacja do kontynuowania terapii lub do jej podjęcia.
Jaka jest rola lekarza na poszczególnych etapach terapii uzależnień alkoholowych?
W pierwszych momentach terapii uzależnienia od alkoholu lekarz psychiatra stawia diagnozę na podstawie wywiadu z pacjentem, badania fizykalnego i psychiatrycznego. Diagnoza może określić uzależnienie jako picie szkodliwe lub zespół uzależnienia od alkoholu. Psychiatra określa również, czy istnieją także zaburzenia psychiczne, których objawy często prowadzą do rozwoju choroby alkoholowej (takie jak np., depresja, zaburzenia lękowe, nerwice, bezsenność, ADHD, zaburzenia powiązane ze stresem itp.). Może być konieczne zlecenie dodatkowych konsultacji lub badań, np. psychologicznych czy biochemicznych badań laboratoryjnych.
Podjęcie przez pacjenta leczenia farmakologicznego może umożliwić lub ułatwić dojście do założonych odgórnie celów terapii, takich jak wydłużenie okresu abstynencji, zmniejszenie ilości wypijanych trunków czy całkowita rezygnacja z alkoholu. Leczenie zaburzeń na tle psychicznym podnosi skuteczność terapii uzależnienia i wpływa na poprawę jakości życia pacjenta. Leki, które są przeznaczone osobom zmagającym się z uzależnieniem, stosowane podczas terapii powinny być dobierane wyłącznie przez specjalistów i w ostrożny sposób, uwzględniając cele terapeutyczne, stan zdrowia pacjenta i jego dotychczasową historię. Istotny jest także tryb życia i preferencje. Ważne jest, aby leczenie prowadzone było przez wykwalifikowanego lekarza psychiatrę posiadającego doświadczenie w pracy z ludźmi uzależnionymi.